ΕΛ ΓΚΡΕΚΟ  

(ΔΟΜΗΝΙΚΟΣ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ) 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, ο επονομαζόμενος Ελ Γκρέκο, γεννήθηκε στο Φόδελε του Ηρακλείου Κρήτης, το 1541. Στο ναό της Αγίας Αικατερίνης στο Ηράκλειο σπούδασε τη βυζαντινή εικονογραφία. 

    Το 1568, πήγε στη Βενετία. Οι δεσμοί μεταξύ Κρήτης και Βενετίας ήταν στενοί, αφού το νησί διετέλεσε υπό ενετική κυριαρχία. Ο Θεοτοκόπουλος μαθήτευσε κοντά στον Τιτσιάνο, γνώρισε τον Τιντορέττο, και εξοικειώθηκε με την τεχνοτροπία του μανιερισμού. Η επίδραση του δασκάλου του είναι ιδιαίτερα έντονη και φανερή στις προσωπογραφίες του Γκρέκο.

    Το 1570, μετακόμισε στη Ρώμη, όπου απέκτησε μια ευρύτερη ουμανιστική παιδεία, καθώς και γνώσεις αρχιτεκτονικής και γλυπτικής. Έγινε φίλος με τον Τζούλιο Κλόβιο, σημαντικό εικονογράφο χειρογράφων, ο οποίος τον προώθησε σε κύκλους που  βοήθησαν πολύ στη σταδιοδρομία του ζωγράφου. Εκεί γνώρισε τα έργα του Μιχαήλ Αγγέλου, η τεχνοτροπία του οποίου δεν του άρεσε καθόλου. Δήλωσε μάλιστα ότι, αν κατέστρεφαν τη "Δευτέρα Παρουσία" του Μιχαήλ Αγγέλου στην Καπέλα Σιξτίνα στο Βατικανό, θα μπορούσε εκείνος να την αντικαταστήσει με έργο ασύγκριτα καλύτερο.

    Το 1572, επέστρεψε στη Βενετία για κάποιο χρονικό διάστημα, αλλά, τελικά, αποφάσισε να αναζητήσει καλύτερη τύχη στην Ισπανία, με την ελπίδα να λάβει κάποιες παραγγελίες για το Εσκοριάλ, κατοικία, μοναστήρι και μαυσωλείο των βασιλιάδων της Ισπανίας, κοντά στη Μαδρίτη. Ο μοναδικός, όμως, πίνακας ("Το μαρτύριο του Αγίου Μαυρικίου", περ. 1580-1582) που φιλοτέχνησε για το ανάκτορο απορρίφθηκε από το Φίλιππο Β΄.

    Το 1577 εγκαταστάθηκε στο Τολέδο. Εκεί ονομάστηκε El Greco, Ο Έλληνας. Στα έργα του, όμως, υπέγραφε πάντα Ελληνικά ως "Δομένικος Θεοτοκόπουλος Κρης εποίησε" ή ως "Δομήνικος Θεοτοκόπουλος εποίει". Ανέλαβε πολλές παραγγελίες για το διάκοσμο εκκλησιών και για πορτραίτα, και απέκτησε μεγάλη φήμη και πλούτη. Με τη σύντροφο της ζωής του, Χερόνιμα ντε λας Κουέβας ("Η γυναίκα με τη γούνα", 1577-1578) απέκτησε, το 1578, το γιο του Χόρχε Μανουέλ, ο οποίος θα ακολουθήσει τα βήματα του πατέρα του.

    Το 1586, ολοκλήρωσε το αριστούργημά του "Η ταφή του κόμη Οργκάθ", έργο περίφημο για την έμπνευσή του.

    Ο Ελ Γκρέκο πέθανε στο Τολέδο, το 1614.

ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΙΑ

Ο Ελ Γκρέκο αφομοίωσε τα διδάγματα της βυζαντινής παράδοσης, της Αναγέννησης και του Μανιερισμού, αλλά ταυτόχρονα διαφοροποιήθηκε από αυτά δημιουργώντας τη δική του, πρωτότυπη και μοναδική, τέχνη, με την προσωπική σφραγίδα του.

    Η εξαΰλωση και επιμήκυνση των μορφών με πρόσωπα αποστεωμένα, εκφραστικά και τραγικά, αλλά λαμπερά και εκστατικά, οι έντονες χρωματικές διαβαθμίσεις με χρώματα ψυχρά και καθαρά (μπλε, κίτρινο, κόκκινο, άσπρο), τα μεταφυσικά τοπία γεμάτα μυστικισμό και θρησκευτική κατάνυξη, το μεγαλειώδες, υπερκόσμιο και εξωπραγματικό φως που, σε συνδυασμό με τη σκια,  δημιουργεί μια υπερβατική, υποβλητική και ονειρική ατμόσφαιρα, οι συστρεφόμενες στάσεις που θυμίζουν γλώσσες φωτιάς που πετάγονται με εκρηκτική ζωντάνια προς τα ουράνια, τα λευκά χέρια που αποδίδονται με λεπτές γραμμές, οι πλούσιες πτυχώσεις των ρούχων, η δυνατή και πυκνή πινελιά, η πνευματικότητα, η εσωτερική αγωνία που εκφράζεται με παράφορο πάθος, είναι τα κυρίαρχα γνωρίσματα της μοναδικής του τέχνης.

    Μερικοί κριτικοί, επειδή δεν μπορούσαν να ερμηνεύσουν την ιδιαιτερότητα των μορφών του ζωγράφου, σκέφτηκαν ότι είχε πρόβλημα όρασης (αστιγματισμός) ή ότι ήταν ψυχοπαθής. Σήμερα, όμως, οι μελετητές θεωρούν πως αυτό ήταν το στυλ του. Ο Γκρέκο είναι ταυτόχρονα βυζαντινός αγιογράφος με έντονη την επίδραση της Κρητικής αγιογραφικής σχολής, αναγεννησιακός ζωγράφος και μανιεριστής, αλλά και ζωγράφος με εντελώς προσωπικό στυλ.

    Ο μανιερισμός -προέρχεται από τη λέξη manierus, που σημαίνει "τρόπος"- ήταν ένα κίνημα μικρής διάρκειας, μεταξύ Αναγέννησης και Μπαρόκ, το οποίο είχε μεταβατικό χαρακτήρα. Από την αρμονία, τη γαλήνη, την εξιδανίκευση και την ισορροπία της Αναγέννησης μεταβαίνουμε σε σχηματικότητα και έντονη συναισθηματική εκφραστικότητα με μορφές επιμηκυσμένες και με παθιασμένη συστροφή στις στάσεις τους, σε δεξιοτεχνικές χρωματικές αντιθέσεις και σε μη ορθολογική αντίληψη του χώρου. Ο Μιχαήλ Άγγελος θεωρείται ο ιδρυτής του μανιερισμού.

    Ο Ελ Γκρέκο προτίμησε τα θρησκευτικά θέματα, αλλά ήταν και εξαίρετος προσωπογράφος. Στα πορτραίτα του διαφαίνεται η βαθιά ψυχολογική διεισδυτικότητα και η άρτια τεχνική του. Ήταν ακόμα αρχιτέκτονας και γλύπτης. Θεωρείται ο προάγγελος του εξπρεσσιονισμού, εξαιτίας της ιδιαιτερότητας των μορφών, των χρωμάτων και των κινήσεων μέσα στο χώρο.

ΕΡΓΑ

Τελευταία ενημέρωση: Δευτέρα, 12 Σεπτεμβρίου 2016 20:38:03

Δικαιώματα © Σταματία Λ. Μ. Σταμάτη 2005 - 2007